Seensa
Damee teeknooloojiiwwan adeemsa meeshaa fi adda baasuu keessatti, addaan bahuun density irratti hundaa’e akka mala bu’uuraa makaa heterojinii itti sassaabuuf adda ba’a. Tooftaan kun addaan baafamuu bu’a qabeessa ta’e galmaan ga’uuf garaagarummaa dhangala’aa meeshaa irratti hirkata. Teeknooloojii kana keessatti adda durummaan . Meeshaalee harkisa lafaa , kanneen humnoota harkisaa fayyadamuun adeemsa addaan baasuu haala mijeessuu. Caalbaasii dhangala’aa irratti hundaa’e keessatti maaliif harkisa lafaa sassaabuun bu’a qabeessa akka ta’e hubachuun, seera bu’uuraa qindoomina harkisaa, dizaayinii meeshaalee, fi hojiiwwan isaa industirii adda addaa keessatti keessa cuuphamuu gaafata.
Dudhaalee harkisa lafaa sassaabuu .
Harkisa lafaa sassaabuun kan bu’uura ta’u, humnoota harkisaa jalatti yeroo kennaman paartiikiliin dhangala’oo adda addaa deebii adda addaa ni kennu. Deebiin kun wantoota akka guddina paartiikilii, boca, fi meediyaa addaan ba’uun itti uumamu irratti dhiibbaa qaba—qilleensa, bishaan, ykn meediyaa dhangala’aa ta’a. Seerri bu’uuraa adeemsa kana bulchu seera Stokes’ yoo ta’u, kunis saffisa qubsumaa dhangala’aa keessatti ibsa. Paartikiliiwwan ulfaatoo ta’an kanneen dhangala’aa ol’aanaa qaban kanneen salphaa ta’an caalaa saffisaan kan qubatan yoo ta’u, kunis saffisa qubachuu irratti hundaa’uun addaan ba’uuf kan dandeessisudha.
Seera Istooks fi Qaxxaamuraa paartiikilii .
Seerri Stokes meeshaa dhangala’aa keessatti qubsiisuun paartiikilii hubachuuf bu’uura ti’oorii ni kenna. Seerri kun saffisi qubsumaa paartiikilii sferikaalii kallattiin iskuweerii raadiyaasii isaa fi garaagarummaa dhangala’aa dhangala’aa gidduu jiruu wajjin walmadaala, akkasumas viiskoosii dhangala’aa wajjin walfaallaa ta’uu ibsa. Akka herregaatti, akka:
\[ v = \frac{2}{9} \frac{(r^2)(\rho_p - \rho_f)g}{\mu} \].
Bakka \( v \) saffisa qullaa ta'etti, \( r \) raadiyaasii paartiikilii ta'etti, \( \rho_p \) dhangala'aa paartiikilii yoo ta'e, \( \Rho_f \) dhangala'aan dhangala'aa dha, \ \) saffisiisaa dha. Walqixxummaan kun akkamitti garaagarummaa dhangala’aa fayyadamuun addaan ba’uu galmaan ga’uuf kan mul’isudha.
Dizaayinii fi qaamolee meeshaalee harkisa lafaa sassaabuu .
Meeshaaleen sassaabbii harkisa lafaa dhiibbaa uumamaa harkisa lafaa addaan baasuu paartiikilii irratti qabu guddisuuf kan hojjetamanidha. Meeshaan kun akkaataa idileetti qaamolee akka jigs, ispiraalii, gabatee raafamuu, fi adda baastoota miidiyaa hedduu kan of keessaa qabu yoo ta’u, tokkoon tokkoon isaanii adeemsa addaan baasuu hojiiwwan addaatif akka gaariitti akka ta’uuf kan qophaa’an.
Maashiniiwwan Jig .
Maashiniiwwan jig gosoota meeshaalee harkisa lafaa sassaaban keessaa isa tokko. Isaanis dhangala’aa irratti hundaa’uun paartiikilii tartiibeessuuf kaarentii bishaanii dha’annaa fayyadamu. Jig sochii sochii (oscillating motion) kan particles denser gara jalaatti akka qubatu taasisa, yeroo particles salphaa ta'an fannifamanii hafa. Tarfamni kun albuuda baay’ee qabu albuuda irraa baasuuf haala mijeessa.
Addaan baastoota ispiraalii .
Addaan baastonni ispiraalii heeliikaalii inkliinii irratti fe’amee kan hojjetu yoo ta’u, bakka slarriin gubbaatti nyaatamee fi harkisa lafaa gara gadiitti qajeelcha. Humni seentirifuugal fi harkisa lafaa gara kutaa keessaa ispiraaliitti akka socho’an kan taasisan yoo ta’u, paartiikiliin salphaan ammoo gara alaatti dhiibamu. Malli kun keessumaa xixiqqoo xixiqqoo adda baasuuf bu’a qabeessa.
Fayyadama meeshaalee addaan baasuu density irratti hundaa’e meeshaa sassaabbii harkisaa fayyadamuun .
Meeshaaleen harkisa lafaa sassaabuu gahumsaa fi bu’a qabeessummaa isaa irraa kan ka’e industirii adda addaa keessatti hojii bal’aa argatu. Industiriiwwan ijoo ta’an albuuda baasuu, deebi’anii fayyadamuu, fi bulchiinsa balfaa kan dabalatu yoo ta’u, bakka meeshaaleen dhangala’aa irratti hundaa’an adda baasuun murteessaadha.
Industirii albuudaa .
Albuudaa keessatti meeshaaleen harkisa lafaa sassaabuu albuuda gatii guddaa qabu kan akka warqee, tin, fi ayirenii baasuuf albuuda baasuu keessatti murteessaadha. Meeshaan kun baay’ina guddaa qabachuu fi konsantreetii sadarkaa olaanaa oomishuuf qabu akka hin hafne taasisa. Fakkeenyaaf, addaan baasuun harkisaa faayidaa albuuda sibiilaa keessatti bal’inaan kan itti fayyadamu yoo ta’u, bakka miidiyaaleen ulfaatoo adda baasan albuuda sibiilaa dhangala’aa ol’aanaa qabu xuraa’ummaa dhangala’aa gadii irraa adda baasu.
deebi’ee fayyadamuu fi bulchiinsa balfa .
Industiriin deebi’ee fayyadamuu meeshaalee harkisa lafaa fayyadamuun meeshaalee akka sibiilota, pilaastikii fi geejjibaa balfa irraa adda baasuuf gargaara. Garaagarummaa density fayyadamuun, deebi’anii fayyadaman qabeenya gatii guddaa qabu gahumsaan deebisuu danda’u. Fakkeenyaaf, adeemsa slag keessatti, meeshaaleen harkisaa sassaabuu meeshaalee meeshaa sibiilaa hin taane keessaa sibiilota baasuuf gargaara, kunis qabeenya deebisuu guddisa.
Faayidaa meeshaalee sassaabbii harkisaa density-based separation keessatti .
Meeshaaleen harkisa lafaa sassaabuu faayidaa hedduu kanneen addaan ba’iinsa density irratti hundaa’eef bu’a qabeessa taasisan dhiyeessa. Faayidaaleen kunneenis baasii hojii gadi aanaa, gahumsa addaan bahuu olaanaa, fi itti fufiinsa naannoo kan dabalatudha.
baasii-bu’a qabeessummaa .
Malli addaan baasuu harkisaa akka waliigalaatti tooftaalee addaan baasuu kanneen biroo kan akka flotation ykn maagneetii addaan baasuu caalaa baasii xiqqaa qaba. Meeshaaleen kun hojjechuu fi kunuunsuuf salphaa ta’uun baasii waliigalaa hir’isa. Dabalataanis, sassaabduun harkisa lafaa heddummina adeemsaa guddaa qabachuu danda’a, kunis dinagdee isaa daran guddisa.
Gahumsa addaan baasuu olaanaa .
Gahumsi meeshaalee sassaabbii harkisa lafaa dandeettii amaloota fiizikaalaa bu’uuraa meeshaalee fayyadamuu isaatiin kan walqabatudha. Garaagarummaan density irratti hirkatanii, meeshaaleen oomisha adda ta’an keessatti sadarkaa qulqullina olaanaa argachuu danda’u. Qorannoon akka agarsiisutti, bu’a qabeessummaa mala harkisa lafaa irratti hundaa’e kan hubachiisu, gahumsa addaan baasuu %90 ol ta’a.
Qorannoowwan haalaa bu’a qabeessummaa calaqqisiisuu .
Ragaan empirikaa fayyadama industirii irraa argame bu’a qabeessummaa meeshaalee sassaabbii harkisa lafaa addaan ba’iinsa density irratti hundaa’e keessatti caalaatti mirkaneessa.
Faayidaa albuuda sibiilaa .
Warshaalee albuuda sibiilaa qopheessan keessatti meeshaaleen harkisa lafaa kan akka ispiraalii fi jigs qabiyyee sibiilaa albuudaa guddisuuf fayyadamaniiru. Qorannoon albuuda Afrikaa Kibbaa irratti gaggeeffame akka agarsiisutti, addaan baafamuu harkisa lafaa fayyadamuun sadarkaa sibiilaa %55 irraa gara %64tti ol guddisuun, xuraa’ummaa haalaan hir’isa.
Slag deebi'ee fayyadamuu .
Warshaalee humna balfaa irraa slag deebi’anii fayyadamuu keessatti meeshaaleen harkisa lafaa sassaabuu gahee murteessaa qabu. Dhaabbileen mala harkisa lafaa irratti hundaa’e yeroo fayyadaman saffisa sibiilaa guddisuu gabaasan, kunis bu’aa dabaluu fi dhiibbaa naannoo hir’isuu danda’a. Fayyadamni meeshaalee akkasii balfa xiqqeessuu fi qabeenya deebisuu guddisuudhaan gochaalee itti fufiinsa qaban waliin walsima.
Bu’uuraalee ti’oorii kan harkisa lafaa deggeran .
Bu’a qabeessummaan meeshaalee sassaabbii harkisa lafaa hojiirra oolmaa qabatamaa qofaan osoo hin taane moodeelota ti’ooriitiin kan deeggaramuudha.
Tiyoorii haayidiroodaayinamikii .
Dudhaan haayidiroodaayinamikii amala paartiikilii meediyaa dhangala’aa keessatti mul’atu ibsu. Walnyaatinsi dhangala’aa dhangala’aa fi sochii paartiikilii gidduu jiru addaan ba’iinsa harkisaa keessatti murteessaadha. Sirnoonni dhangala’aa laminaaraa fi jeeqamaa gahumsa addaan baasuu irratti dhiibbaa kan geessisan yoo ta’u, dizaayiniin meeshaalee raawwii hojii akka gaariitti fayyadamuuf wantoota kana ilaala.
Yaad-rimee saffisa tarminaalii .
Saffisni tarminaalii, saffisa dhaabbataa paartiikiliin yeroo humni harkisaa humna harkisaatiin madaalamu galma ga’u, yaada furtuu sassaabbii harkisa lafaa ti. Dizaayiniin meeshaa haala partikiloonni saffisa tarminaalii isaaniitti gahuu ykn itti dhiyaachuu danda’an uumuuf kaayyeffateera, kunis density irratti hundaa’uun addaan baafamuu guddisa.
Qormaataa fi Daangeffama .
Faayidaan qabaatus, meeshaaleen harkisa lafaa sassaabuun qormaata raawwii hojii irratti dhiibbaa uumuu danda’u isaan mudata. Daangaawwan kana hubachuun adeemsa addaan baasuu fooyyessuuf barbaachisaa dha.
danqaa guddina paartiikilii .
Gahumsi addaan baafamuu harkisaa sababa saffisa qubachuu hir’achuu fi dhiibbaa sochii Brownian dabaluu irraa kan ka’e paartiikilii baay’ee xiqqaa ta’een hir’ata. Kunis meeshaalee xixiqqoo haala bu’a qabeessa ta’een qabachuuf mala dabalataa ykn fooyya’iinsa meeshaalee fayyadamuu barbaachisa.
Wal-irra bu’iinsa density .
Meeshaaleen dhangala’aa walfakkaataa qaban meeshaalee harkisa lafaa sassaabuu fayyadamuun adda baasuuf qormaata ta’uu danda’u. Haala akkasii keessatti, garaagarummaa dhangala’aa karaa dursee qopheessuu ykn addaan baasuu harkisaa tooftaalee biroo kan akka maagneetii ykn adda baasuu walitti makuun barbaachisaa ta’uu danda’a.
Guddinni teeknooloojii sassaabbii harkisa lafaa .
Bu’a qabeessummaa meeshaalee harkisa lafaa sassaabuu fooyyessuu itti fufeera.
Dizaayinii meeshaalee fooyya’an .
Kalaqni dizaayinii meeshaalee, kan akka guddina sirna addaan baasuu sadarkaa hedduu fi walitti makamuu otoomaatikii, gahumsaa fi bu’aa guddaa akka fidu taasiseera. Meeshaaleen harkisa lafaa ammayyaa yeroo qabatamaa keessatti paaraameetota hojii akka gaariitti fayyadamuuf sensarootaa fi sirnoota to’annoo of keessaa qaba.
Tooftaawwan addaan baasuu walmakaa .
Harkisa lafaa mala addaan baasuu biroo waliin walitti makuun gahumsa waliigalaa guddisa. Fakkeenyaaf, sassaabbii harkisaa maagneetii addaan baasuu wajjin walitti makuun adeemsa meeshaalee bakka garaagarummaan dhangala’aa xiqqaa ta’etti bu’a qabeessa ta’e garuu amaloonni maagneetii garaagarummaa guddaa qabu.
Yaadannoo naannoo fi itti fufiinsa qabu .
Meeshaaleen harkisa lafaa sassaabuu qabeenya dandamachuu guddisuu fi dhiibbaa naannoo hir’isuun itti fufiinsaaf gumaacha qaba.
Gahumsa anniisaa .
Malleen harkisa lafaa irratti hundaa’an tooftaalee keemikaalaa ykn ho’a adda baasuu wajjin wal bira qabamee yoo ilaalamu uumamaan anniisaa kan qusatudha. Humnoota harkisaa uumamaa irratti hirkatamuun fayyadama anniisaa xiqqeessa, kunis gadi lakkifamuu gaasii manaa gadi bu’aa hojii adeemsa hojiitiin walqabatee fida.
Balfa hir'isuu .
Meeshaalee gatii guddaa qaban bu’a qabeessa ta’een balfa irraa adda baasuudhaan, meeshaaleen harkisa lafaa sassaabuu balfa gatuu barbaadu hir’isa. Kunis bakka balfa itti kuufamu kunuunsuu qofa osoo hin taane balaa naannoo meeshaalee balfaa fiduu danda’u ni salphisa.
Ilaalcha ogeessaa meeshaalee harkisa lafaa sassaabuu irratti .
Ogeeyyiin indaastirichaa gahee murteessaa meeshaaleen harkisa lafaa sassaabuu adeemsa meeshaalee ammayyaa keessatti qaban ni hubatu.
Dr. Jane Smith, injinarii meetaalaarjikii adda duree, \'Gravity sassaabuu adeemsa albuudaa keessatti dhagaa bu'uuraa ta'ee hafa sababa salphaa fi bu'a qabeessummaa isaa irraa kan ka'e Guddinni dizaayinii meeshaalee hojiirra oolmaa isaa babal'isuu itti fufa, kunis mala adeemsa bu'a qabeessaa fi itti fufiinsa qabu barbaaduu keessatti barbaachisaa akka ta'u taasisa.\'
Haaluma walfakkaatuun, gorsaa indaastirii deebi'anii fayyadamuu, \'Dandeettii meeshaalee harkisaa sibiilota balfa walxaxaa irraa deebisuuf qaban irratti cimsa.Dinagdee geengoodhaaf murteessaadha. Qabeenya osoo akkas ta'ee baduu danda'u, kunuunsa naannoo fi guddina dinagdee gumaachuu danda'u deebifnee akka deebifnu nu dandeessisa.\'
Meeshaalee harkisa lafaa sassaabuu hojiirra oolchuuf yaada qabatamaa .
Meeshaalee harkisa lafaa sassaabuu milkaa’inaan hojiirra oolchuun wantoota adda addaa of eeggannoodhaan ilaaluu gaafata.
Amala meeshaa .
Amaloota meeshaa adeemsifamuu qabu hubachuun hunda caalaadha. Wantoonni akka raabsa guddina paartiikilii, jijjiirama dhangala’aa, fi qabiyyee jiidhina filannoo meeshaalee fi dizaayinii adeemsaa irratti dhiibbaa qabu.
Filannoo fi qindeessaa meeshaalee .
Meeshaa harkisaa gosa sirrii ta’e filachuun iyyannoo addaa irratti hundaa’a. Yaadannoowwan gahumsa addaan baasuu barbaadamu, barbaachisummaa bu’aa, fi danqaa hojii ni dabalata. Qindaa'inoota amala qormaata adeemsa addaa furuuf barbaachisaa ta'uu danda'a.
Goolaba
Bu’a qabeessummaan meeshaalee sassaabbii harkisa lafaa density irratti hundaa’e keessatti hundee kan qabuu fi seera bu’uuraa fiizikaalaa keessatti kan argamu yoo ta’u, guddina teeknooloojiitiin kan guddatu dha. Industiriiwwan hunda keessatti bal’inaan fudhatamuun isaa adeemsa meeshaa gahumsa qabu keessatti barbaachisummaa isaa hubachiisa. Meeshaan kun harkisa lafaa fayyadamuun gahumsa adda baasuu olaanaa galmaan ga’a, itti fufiinsa ni guddisa, akkasumas qabeenya deebisuudhaaf furmaata baasii xiqqaa ta’e ni kenna.
Industiriiwwan gochaalee itti fufiinsa qaban fi itti fayyadama qabeenya gahumsa qabu dursa kennuu itti fufaniiru. Meeshaaleen harkisa lafaa sassaabuu (gravity) waan hin hafneef. Qorannoo fi kalaqni itti fufee jiru dandeettii isaa daran guddisuuf, adeemsa addaan baasuu density irratti hundaa’e keessatti bakka isaa akka teknooloojii dhagaa bu’uuraatti jabeessuuf waadaa gala.
